Vakantiedagen en eindejaar: wat zijn de regels?

Het einde van 2023 komt in zicht. Wat als je nog beschikbare vakantiedagen hebt? Kun je die overdragen naar volgend jaar? Wat als het voor jou niet mogelijk is om al je vakantiedagen op te nemen? Waar moet je op letten als je tijdelijk werkloos bent? Hieronder leggen we dat allemaal voor jou uit.

Vakantie: de basics

Wie voltijds werkt, heeft recht op 20 dagen wettelijke vakantie per jaar (de wettelijke vakantiedagen). Daarnaast zijn er nog 10 officiële feestdagen en eventuele extra verlofdagen die op sectoraal- of bedrijfsniveau zijn vastgelegd (bv. anciënniteits- en loopbaanverlof).  

De vakantiedagen kunnen nooit eenzijdig worden vastgelegd, niet door de werknemer en niet door de werkgever. Er is steeds een onderling akkoord nodig. Dat kan zowel een collectief akkoord zijn tussen werkgever en vakbond (bv. 2 weken collectieve sluiting tijdens de zomermaanden) als een individueel akkoord tussen werkgever en werknemer.    

Kan ik mijn vakantiedagen overdragen naar volgend jaar?

Het antwoord is nee. De wettelijke vakantiedagen moeten worden toegekend voor 31 december 2023. Verlofdagen die in 2023 niet zijn opgenomen, kunnen dus niet worden overgedragen naar 2024 – ook niet als de werknemer en de werkgever daarmee akkoord gaan.

Hetzelfde geldt voor inhaalrustdagen of ADV-dagen. Ook deze moeten voor het einde van het jaar worden opgenomen. Feestdagen kunnen ook nooit worden overgedragen (zij worden meestal op de dag zelf opgenomen).

Wat in de praktijk soms wel gebeurt, is dat bijkomende vakantiedagen (die op sectoraal- of bedrijfsvlak werden vastgelegd) kunnen worden overgedragen naar volgend jaar (bijv. tot eind februari of tot eind maart). Maar dat is afhankelijk van bedrijf tot bedrijf.  

Kan ik afstand doen van mijn vakantiedagen?

Ook dat is – gelukkig – niet mogelijk. Een werknemer kan geen afstand doen van de vakantiedagen waar hij recht op heeft. Het is de plicht van de werkgever om erover te waken dat een werknemer wel degelijk al zijn vakantiedagen opneemt voor het einde van het jaar. Wanneer de werkgever merkt dat een bepaalde werknemer zijn vakantiedagen niet opneemt of inplant, dan dient de werkgever die werknemer daarvan op de hoogte te stellen (desnoods schriftelijk) en hem te verzoeken om zijn verlof in te plannen.  

Wat als het niet mogelijk is om mijn vakantiedagen op te nemen? 

Het kan zijn dat een werknemer niet in de mogelijkheid is om al zijn vakantiedagen op te nemen (bijv. wegens ziekte of een arbeidsongeval). In dat geval gaat het recht op die verlofdagen definitief verloren (zoals gezegd kunnen ze niet worden overgedragen naar volgend jaar).

Wanneer de werknemer een bediende is, moet de werkgever wel nog het vakantiegeld betalen voor de niet-opgenomen vakantiedagen (uiterlijk op 31 december 2023). Voor arbeiders is dat niet het geval, omdat zij hun vakantiegeld reeds hebben gekregen via de vakantiekas of de Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie (RJV).

Belangrijk om te weten: werknemers die ziek of werkloos worden, nemen best vóór het einde van het jaar hun openstaande vakantiedagen nog op. Alle openstaande wettelijke vakantiedagen worden immers in mindering gebracht van de uitkering (ziekte of werkloosheid) waarop men recht heeft in december.

Tijdelijke werkloosheid en vakantiedagen

Wanneer op een bedrijf tijdelijke werkloosheid wordt ingevoerd, dan moet de werknemer erop letten dat hij – ten laatste in december 2023 – al zijn vakantiedagen heeft opgenomen. De RVA bepaalt immers dat alle betaalde verlofdagen waarop de werknemer recht heeft, uiterlijk in de maand december moeten worden opgenomen. Anders kan er geen tijdelijke werkloosheidsuitkering worden toegekend voor het saldo van deze dagen betaald verlof.