2020. Een spiegelbeeld van een jaartal. We ronden twee decennia af van de 21ste eeuw. En ook mijn journalistieke loopbaan heeft nagenoeg twee decennia op de teller lopen. Een van de meest beklijvende reportages maakte ik voor het Canvasprogramma Pano, over kinderarmoede in Vlaanderen.
Hoeft het gezegd dat dit een gevoelig thema is? ,,We leven op de rand’’, vertelde een jongetje voor de camera. Armoede bij kinderen kreeg een gezicht, want cijfers blijven anoniem. Nochtans liegen die cijfers er niet om. Volgens de kansarmoede-index van Kind & Gezin werd in het begin van het millennium zes procent van de kinderen in Vlaanderen geboren in armoede. Vandaag, bijna twintig jaar later, worden meer dan 14 procent van de kinderen in Vlaanderen geboren in armoede. In al die jaren was er een belofte uit politieke hoek, allerminst zonder ambitie. Het regeerakkoord stipuleerde de kinderarmoede te halveren tegen 2020. Tegen 2020, een spiegelbeeld van een jaartal dus. Is dat ook een spiegel voor de voorbije en nieuwe regering?
En nu een ander cijfer: 16. In het Universeel Verdrag van de Mensenrechten is dat een artikelnummer. Zonder enige beperking op grond van ras, nationaliteit of godsdienst, hebben mannen en vrouwen van huwbare leeftijd het recht om te huwen en een gezin te stichten. Zij hebben gelijke rechten wat het huwelijk betreft, tijdens het huwelijk en bij de ontbinding ervan. Het gezin is de natuurlijke en fundamentele groepseenheid van de maatschappij en heeft recht op bescherming door de maatschappij en de Staat.
Zoom in op de laatste zin op de woorden eenheid en bescherming. En uiteraard recht. Het is de triade die ieder kind in elk gezin zou moeten krijgen. Maar voor kinderen in armoede is dit niet vanzelfsprekend. Hun leven in armoede is al een leven in uitsluiting en leidt in sommige gevallen zelfs tot uithuizing. De uithuisplaatsing van kinderen uit arme gezinnen is hoger dan bij andere gezinnen, stelt de organisatie ATD Vierde Wereld. De staat dient artikel 16 te waarborgen en ouders als eerste opvoeder te ondersteunen bij hun zorgtaken in precaire leefomstandigheden.
Armoede en schuldproblematiek mogen nooit de voornaamste drijfveer zijn bij een uithuisplaatsing. Armoedebestrijding wordt dan verward met gezinsbestrijding. Het recht op een gezinsleven wordt hier dan te weinig of niet gerespecteerd. Dit is een hellend vlak voor het naleven van mensenrechten en kinderrechten. En op dat hellend vlak rolt een bal, potsierlijk genummerd met 14 procent, jaar 2020. Artikel 16. Spelen kinderen in armoede met die bal? Of zijn net die kinderen de speelbal?
,,We leven op de rand’’, zei het jongetje in reportage Arm Vlaanderen. De rand, dat wil zeggen dat er een weg terug is. En dat er op dat pad een lift omhoog is om kinderen op te tillen en het armoedecijfer te verlagen. Tot zero toe, ja, wij Rijk Vlaanderen. Dan pas kijken we gemoedvol de spiegel in. Opdat 2020 een winnende lottobal mag doen rollen voor kinderen in armoede, in een warm nest mits ondersteuning en verheffing. Bij hun ouders hoe moeilijk ook. En hoe het ook zij, vooral met liefde dat ongetwijfeld het grootste bonusnummer is in de lotto dat leven heet. En liefde, is dat ook niet huwen, met wie je wil met gelijke rechten? Pride right, Artikel 16, dat is ook voor homorechten.
Voor de brede homobeweging, LGBTQ+, komen in dit evoluerende Europa meer en meer rechten en vrijheden in het gedrang. Want naast stijgende kinderarmoede zien we de laatste twee decennia zich ook een groeiend radicaal rechts. Bij de Europese stembusgang zagen we hoe de wijzer al geruime tijd doorslaat naar de rechterkant. Het rechts-populistisch blok vormt de derde grootste fractie in het Europees parlement waarbij de kompasnaald wijst naar het verleden, naar de (voor)christelijke wortels.
Identitair Europa, smacht naar de nostalgie van de jaren 50 en voor sommigen misschien zelfs een paar decennia eerder. De tijd waarin het acroniem LGBTQ+ niet bestond, en dus ook niet de rechten van die gemeenschap. Nu worden de LGBTQ+ geviseerd en beknot in bewegingsvrijheid, door gevestigde partijen. Zoals in Polen bijvoorbeeld waar de conservatief-nationalistische regeringspartij PiS het creëren van ‘homovrije zones’ in het land aanmoedigt. Burgemeesters van tientallen gemeenten verbieden Pride-optochten en laten extreemrechtse groeperingen wel hun gang gaan. Artikel 16 heeft een voorspel, en dat is hand in hand op straat de liefde vieren. Maar ook dat mag al niet voor iedereen op dit continent. Als we de intro van een mensenrecht ontnemen, wat blijft er dan van het recht zelf? 2020, wat een spiegel van een jaar. Ondertussen stappen we moedig voorwaarts. Rijk Europa.
Over Hind Fraihi
Hind Fraihi is journaliste, columniste en auteur. Ze verwierf internationale bekendheid door haar boek Undercover in Klein-Marokko, waarin ze de opkomst van en de rekrutering voor de jihad in Molenbeek vastlegde. Fraihi werkt als researcher voor tal van binnen- en buitenlandse media. Zopas verscheen haar essay Vooruitopia, Verbinding in verwarring, bij uitgeverij Academia Press.