Bij de voorbije onderhandelingen voor een nieuwe Vlaamse Regering werd er hard om gebikkeld: de bevoegdheid om ons onderwijs mee vorm te geven. Wat er in scholen en andere onderwijsstructuren gebeurt, is dan ook van cruciaal belang, zowel voor het leven en de ontwikkeling van elk individu, als voor de gemeenschap en samenleving als geheel.
Het mag dan ook niet verbazen dat artikel 26 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, over het recht op onderwijs, een van de langste en meest uitgesproken artikels is van de hele Verklaring.
Het artikel ademt het belang van educatie. Gratis lager onderwijs moet verplicht zijn en daarna moeten zowel beroepsopleidingen als hoger onderwijs voor iedereen toegankelijk zijn. Bovendien staat ook de keuzevrijheid van de ouders om opvoeding en onderwijs voor hun kinderen te kiezen, heel uitdrukkelijk vermeld.
Maar er is meer. Onderwijs moet ook de waarden die vervat zitten in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens mee uitdragen. Artikel 26 stelt de toekomst van de mensenrechten veilig door ze als kompas voor het onderwijs en de opvoeding aan te duiden. Het artikel wijst natuurlijk op de persoonlijke, individuele ontwikkeling, maar legt ook veel nadruk op het collectieve belang van burgerschapsvorming.
Het artikel over onderwijs is trouwens een bijzonder goed artikel om nog eens op de universaliteit van mensenrechten te wijzen. Het recht op onderwijs geldt voor iedereen, eender waar, eender wanneer. In een tijd waarin nog 262 miljoen kinderen niet naar school gaan, is het belangrijk die universaliteit te blijven onderstrepen.
Maar artikel 26 is ook een goed artikel om erop te wijzen dat universeel niet uniform is. De Universele Verklaring zegt wel dat iedereen recht heeft op onderwijs, maar zegt niet welk onderwijs dat moet zijn. Wel integendeel, de keuzevrijheid staat er uitdrukkelijk in opgenomen.
Het toont hoe mensenrechten allerminst een bekrompen dwangbuis zijn, maar een breed kader van waarden, dat een even brede waaier aan diversiteit toelaat. Of het nu een kostschool, thuisonderwijs, gemeenschapsonderwijs, een stadsschool, een katholiek college, een Freinetschool of tuinklas is, het zijn allemaal manieren om het recht op onderwijs in de praktijk te brengen.
Over Wies de Graeve
Wies De Graeve is directeur van Amnesty International Vlaanderen. Hij volgt internationale en Belgische mensenrechtenkwesties, maakt ze zichtbaar en zet zo mee regeringen en bedrijven onder druk. Zijn pas verschenen boek Het recht om mens te zijn is een vurige ode aan de mensenrechten. Aan de hand van 7 thema’s toont hij aan hoe de mensenrechten levens veranderen.