In de eerste blogpost van deze reeks vatte Wies de essentie: mensenrechten zijn er voor álle mensen. Mensenrechten zijn het absolute minimum – het recht op leven, het recht om niet gefolterd te worden, het recht op familieleven en privacy, het recht om onze mening te uiten en ons te verenigen, het recht om in vrijheid en veiligheid te leven en ga zo maar door.

Mensenrechten omvatten de fundamentele vereisten om een menswaardig leven te kunnen leiden. Ze zijn geen luxe en zijn dus voor iedereen belangrijk.

Net daarom wordt in de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens onderstreept dat deze rechten gelden voor álle mensen. Iedereen heeft recht op deze minimumnorm om een menswaardig leven te kunnen leiden. Dat is de essentie van het recht op gelijkheid: we zijn allen gelijk voor de wet.

Dat wil niet zeggen dat iedereen verplicht moet worden om hetzelfde leven te leiden. Integendeel, verschillen moeten erkend en zelfs gekoesterd worden. Ze maken de wereld des te interessanter. Deze verschillen mogen er alleen niet voor zorgen dat de uitoefening van rechten wordt ontzegt of beperkt. Het mag niet uitmaken welk geslacht, welke religie, huidskleur, seksuele oriëntatie of beperking iemand heeft. We hebben allemaal evenveel recht op een menswaardig leven.

Mannen en vrouwen die hetzelfde werk verrichten, moeten gelijk verloond worden.

Hoe werkt dit recht dan in de praktijk? Wel, het recht op gelijkheid is in essentie gebaseerd op gezond verstand. Wanneer mensen zich in een gelijke situatie bevinden, moeten ze op een gelijke manier behandeld worden. Mannen en vrouwen die hetzelfde werk verrichten, moeten gelijk verloond worden. Het recht om te trouwen is er niet enkel voor heterokoppels, ieder koppel heeft het recht om te trouwen en als gezin erkend te worden. Zo heeft ook ieder kind recht op onderwijs. Daarbij mag het niet uitmaken of kinderen een hoofddoek, keppeltje of kruisbeeld dragen, slecht horen of hun ouders thuis de rekeningen niet kunnen betalen. Dat spreekt vanzelf.

Wanneer mensen zich in een ongelijke situatie bevinden, moeten ze op een manier behandeld worden die verzekert dat ze hun rechten op een gelijke manier kunnen uitoefenen. Dat wil zeggen dat een gemeentebestuur bij de bouw van een nieuwe bibliotheek moet voorzien dat mensen met een rolstoel ook van cultuur kunnen genieten. Dat wil ook zeggen dat iedere persoon die in België bevalt, recht heeft op bevallingsrust met de garantie terug te kunnen keren naar het werk. Biologische verschillen mogen immers niet leiden tot het beperken van fundamentele rechten. Ook dat is logica.

Het recht op gelijkheid wil tenslotte ook zeggen dat bestaande ongelijkheden moeten recht getrokken worden. Alleen zo verzekeren we dat echt iedereen de kansen krijgt om een menswaardig leven te leiden. Zien we dat mensen met een migratieachtergrond of mensen met een beperking gediscrimineerd worden op de arbeidsmarkt, dan is het de taak van de overheid om het probleem in kaart te brengen, bijvoorbeeld met praktijktesten, en werkgevers te stimuleren het probleem aan te pakken of hen te bestraffen wanneer ze dat weigeren. Vooroordelen mogen er niet voor zorgen dat mensen rechten worden ontzegd. Wederom een principe van gezond verstand.

Het recht op gelijkheid maakt het mogelijk dat mensenrechten écht universeel zijn. Deze fundamentele waarden zijn voor iedereen relevant en noodzakelijk. Net daarom moeten ze voor iedere mens gelden, ongeacht wie men is. Exact dit is de kracht van mensenrechten als systeem: we zijn allemaal gelijk en moeten samen vooruit.

Over Kati Verstrepen

Kati Verstrepen is voorzitter van de Liga voor Mensenrechten die sinds 1979 inbreuken op de mensenrechten aanklaagt en Belgen alert houdt rond de thema's vrijheid, veiligheid, privacy, detentie en discriminatie. Als advocate is ze al 30 jaar een van de weinige experts in vreemdelingenrecht. Ze wil de Liga verder uitbouwen als waakhond van en kenniscentrum over de mensenrechten.