Het was het ideale excuus voor wat fout liep in het Engeland van de Tweede Wereldoorlog. De thee te slap, het bier te warm, de stew te flets ... there is a war on, you know! De oorlog als excuus voor zowat alles wat niets met die oorlog van doen had. Maar niet alleen mislukte koks bedienden er zich van. De oorlog was ook het alibi om vele basisrechten op te schorten en soms ronduit met de voeten te treden.

Er was censuur. Eerst vrijwillig. De pers nam embargo’s in acht en berichtte niet over troepenbewegingen. Maar dat volstond niet. Briefwisseling, telefonie, telegrafie ... alles ging door de handen van de censors, die soms, tot in het absurde toe, private berichten tegenhielden.

Er was verplichte internering voor vluchtelingen. Het was een maatregel uit paniek, omdat men vreesde dat er zich Duitse spionnen zouden bevinden onder de Joodse en politieke vluchtelingen uit Duitsland.

Mensen konden ook gearresteerd worden zonder recht op verdediging en zelfs zonder aanklacht, zonder dat er mogelijkheid was tot beroep.

Want ... there was a war on.

Blijkbaar ook vandaag.

Met een pleidooi voor een Belgische Patriot Act.
Wat dit betekent? Huiszoekingen zonder toestemming, willekeurige arrestaties, internering van immigranten, ongelimiteerde telefoontap. Een ideetje van Bart De Wever, ‘met respect voor onze burgerrechten en vrijheden’. En nog ééntje, van Geert Wilders, die wil de asielzoekerscentra ‘hermetisch afsluiten’.

De geschiedenis herhaalt zich niet. Maar ze doen het toch maar weer.

Misschien tijd om ook het verzet te beginnen organiseren. En ons te herinneren dat vakbonden zich ook toen niet lieten doen. Zelfs stakingen organiseerden, zoals bij Rolls Royce in 1943, om gelijk loon voor vrouwen af te dwingen. Met succes. Het leidde bij de Britse regering tot het inzicht, dat zonder steun van het volk de oorlog niet te winnen zou zijn. En dus werd gewerkt aan het perspectief op een betere toekomst, met een overheid die haar macht niet alleen gebruikte om de oorlog, maar ook de vrede te winnen. Met degelijke huizen voor iedereen, gratis schoolmaaltijden voor kinderen, een sterke sociale zekerheid ...

Want, verleert een rechtse aap zijn streken niet, een linkse vos nog minder.

Prof. Dr. Geert Van Goethem
directeur Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis